Ithaka Kralı Odysseus Truva savaşı için vatanından ayrılırken, oğlu Telemachus’u ilerlemiş yaşlarında bir adam olan arkadaşı Mentor’a emanet eder. Uzun yıllar sonra savaştan dönen Odysseus oğlunu iyi yetişmiş biri olarak bulur. Buradan hareketle “Mentor” kelimesi; bilgeliğini, bilgisini ve tecrübelerini daha genç meslektaşı ile paylaşmanın tanımı olarak İngilizce’ye yerleşir.

 

Günümüzde dijital ekosistemin hızla yükselişi ve tüm sektörlere entegrasyonunun artmasıyla beraber özellikle üst düzey yöneticilerin neler olup bittiğini takip etmesi ve kavraması daha da zorlaştı. Yeni teknolojiler, sosyal medya, mobil cihazlar derken X – Y kuşakları gibi genellemeler de işin içine girmiş durumda. Haliyle bu şartların geçmişte olduğundan daha farklı yönetilmesi gereği kaçınılmazdı. İşte tam da mevcut koçluk ve danışmanlık programlarının, şirket içi eğitimlerin zorlandığı bu noktada yeni bir terimle tanıştık “Ters Mentorluk” (reverse mentoring).  Yani özetle Odysseus’un, bırakın oğlu Telemachus’u, torunlarından mentorluk alacağı bir dönemi yaşıyoruz.

Temelde yeni sayılabilecek bu konsept General Elektrik eski CEO’su Jack Welch’in kendisine bilgisayarlar hakkında bilgi vermesi için genç bir çalışanını atadığında resmen başlamış sayılıyor. Bundan sonra dünyada pek çok işveren benzer çalışmalarda bulundu. Bazıları teknolojik gelişmeleri ve değişen sosyal kültürü takip etmeye odaklanmışken, bazıları da üniversite öğrencilerinden eğilimlerini ve yeni iş fikirlerini takip edebilmek için bu yöntemi kullanıyor. Örneğin IBM’in uygulamış olduğu “Akıllı Rehberlik” programının bir parçasını ters mentorluk oluşturuyordu ya da Procter & Gamble “Mentor Up” adında farklı bir uygulama ile bunu hayata geçirdi. Genç bayanlardan oluşan bir ekip şirketin tüm üst düzey yöneticilerine ters mentorluk yaptı. Özetle amaç kadınların şirket içinde yaşadığı problemlerdi. Bu programda elde edilen yenilikçi önlemlerle şirkette kadın yönetici sirkülasyonunu durdurmada ciddi bir başarı sağlandı. Türkiye’de de son dönemde doğrudan ters mentorluk adı altında gençlerden mentorluk alan vizyoner yöneticiler bulunuyor.

Nihayetinde, genç çalışanların yeteneklerini keşfetmek ve dünyaya bakışlarını anlamak her organizasyon için değerli olmalıdır. Deneyimli çalışanlar ve özellikle yöneticiler mevcut tecrübelerinin sunduğu konfora alışmış ve enerjilerini daha stabil hale getirmiş olabilirler. Ters mentorluk sayesinde gençlerin yetkinlikleri, organizasyona faydaları ve yüksek enerjileri daha net farkedilerek onlara güveni de artıracaktır. Benzer şekilde bu genç profesyoneller de birlikte çalıştıkları insanları birer otorite figürü olarak tanımlayacak, kendi kimliklerini ve özgüvenlerini kazanma noktasında fayda sağlayacaklardır.

Tüm bunların yanında özellikle dijital ekosistemi anlamak için yapılan “Ters Mentorluk” ve benzeri programları mevcut mentorluk ve koçluk programları ile kıyaslamak veya bunların yerine uygulamaya çalışmak kesinlikle doğru bir yaklaşım değildir. Bunu yapmak deneyimli liderlerin bilgi ve tecrübelerini aktararak gençlerde sağlayacağı olağanüstü dönüşüm fırsatını geri çevirmek anlamına gelecektir.

Özetle aralarında mentorluk ilişkisi olan biri genç diğeri deneyimli iki çalışan düşünün. Programın içeriğini belirleyen ve mentorluk yapan kişi beklenin aksine genç olan, öğrenen taraf ise yaşı ve deneyimi daha fazla olan yılların profesyoneli. Bir organizasyon için böyle bir iletişim o kuruma ancak değer katar. Özellikle çalışma kurumsal zeminde yürütülür, net hedefler ve kriterler belirlenirse, genç mentor seçeceği konuda uzmanlığa sahipse, bu durumda “ters mentorluk” alan deneyimli çalışanın sağlayacağı fayda üst düzeyde olacaktır. Böyle bir çalışma hem gençlerin kendilerine güvenlerini artırabilir hem her iki taraf da birbirlerinin bakış açılarını daha doğru kavrayabilir.

Profesyonel yeni dünyada gençlere düşen görev ve sorumluluklar beklenenden çok daha fazla oluyor, olacak. Gençlere düşen teknolojiyi olduğu kadar sektörü, dünyayı, çağı sıkı takip etmek ve enerjilerini faydaya odaklamak. Görünen o ki yakın zamanda ters mentorluk çok daha fazla yayılacak.